سیمای دجال در فرهنگ مهدویت
به نام حضرت حق
شادروان دکتر محمد خزائلىتعبیرى زیبا و ظریف از لغت دجالکرده است: «دجال کلمهاى مرکباست و الف و لام آن همان الف و لامى است که در نامهاى دانیال و خرقیال هم وجود دارد و به معنى«خدا» ست. جزء اول آن هر چه باشدبه معنى «ضد» و «دشمن» است و دور نیست که با «دژ»، «دشمن» و«دشوار» همریشه باشد. (اعلام قرآن، ص 479) بنابراینتعبیر، دجال یعنى : ضدخدا، دشمنخدا.
شکل ظاهرى «دجال»
دجال را با سیمایى عجیب مجسمکردهاند. صورتى آبله رو که یکچشم او کور شده - چشم راست - و چشم دیگرش در وسط پیشانى، مانند ستاره صبح درخشان است.
نام اصلى، کنیه، محل اقامت و محل ظهور دجال
نام اصلى دجال، «صائد بن صید» و کنیهاش «ابویوسف» است. از مادرى یهودى به نام «میمونه» به دنیا آمده و در جزیرهاى به یک صخره بسته شده است. چون سال از چهارصد هجرت بگذرد، باید منتظر بود تا ظاهر شود و این از علامات آخرالزمان است.
خراسان و کوفه از نقاطى هستند که به عنوان محل خروج و ظهور دجال ذکر شدهاند.
کیفیتخروج دجال
کیفیتخروج دجال به این ترتیباست که سه سال قبل از خروجش دردنیا قحط و خشکسالى مىشود. بهاین صورت که سال اول، ثلثباران و سال دوم دو ثلثباران معمولىنمىبارد و سال سوم حتى یک قطرهباران از آسمان به زمین نمىبارد و یک برگ سبز از زمین روییده نمىشود. در این موقع که گرسنگى و تشنگى بر عالمیان سایه افکندهاست، دجال خروج مىکند. هنگامه عجیبى بر پا مىشود و دجال به کمک پیروانش بر تمام شهرها مسلط مىشود و «بیتالمقدس» را کهساکنانش حاضر به تسلیم نمىشوند، محاصره مىکند. در چنین زمانى به هنگام نماز صبح و یا عصر، حضرتمهدى صاحبالزمان علیه السلام ظهورمىکند و با جماعت محصورین بهنماز مىایستد. حضرت عیسى بنمریم علیه السلام نیز از آسمان فرود مىآیدو به صاحبالامرعلیه السلام اقتدا مىکند. آنگاه حضرت صاحبالزمان علیه السلام ازحصار خارج شده، دجال و پیروانشرا از میان برمىدارد.
در آثار اسلامی راجع به دجال بحث شده است وی دارای قدرت و تأثیر عجیبی است یک چشم او مسح شده و چشم دیگرش در پیشانی است که مانند ستاره صبح می درخشد وی از همه جا می گذرد و در مکه و مدینه قدم نمی گذارد اکثر مردم پیرو او می شوند و دچار بدبختی می گردند و تنها کسانی سعادتمندند که بتوانند با مجاهدات مختلف خود را از پیروی او باز داشته به دنبال او نروند. ما مسلمانان مانند ملل دیگر حکومت عادله کامل را انتظار می کشیم و ظهور چنین حکومتی را پس از دوران بینهایت ظلمانی می دانیم و دوره ظلمت را دوره دجال و دوران نور و سعادت را دوران حضرت قائم عجل الله فرجه تعبیر می کنیم.
از امام باقرعلیه السلام روایت شده که در تفسیر آیه شریفه 37انعام فرمود: «وسَیرَکَ فی آخر الزمان آیات منها دابة الأرض و الدجال و نزول عیسی ابن مریم و طلوع الشمس من مغربها.» ؛ «ونشانه هائی در آخرالزمان به تو خواهد نمایاند که از آن جمله اند: جنبنده زمین, دجال, نزول عیسی بن مریم و طلوع خورشید از مغربش.»
در حدیث مبارک معراج نیز که ابن عباس از زبان پر نور آورندة اسلام حضرت محمد صلی الله علیه وآله نقل کرده به نشانه های ظهور حضرت صاحب الأمرعلیه السلام اشاره شده ,که در بین این نشانه ها خروج دجال نیز تصریح شده است.
حضرت نبی اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند:
« أیُّهَا النّاسُ، ما بَعَثَ اللّهُ نَبِیّاً إلّا وَ قَد أنْذَرَ قَوْمَهُ الدَّجّالَ. وَ إنَّ اللهَ قَدْ أخَّرَهُ إلی یَومِکُمْ هذا . فَمَهما تَشابَهَ عَلَیْکُمْ فی أمْرِهِ فَإنَّ رَبَّکُمْ لَیْسَ بِأعْوَرَ إنَّهُ یَخْرُجُ عَلی حِمارٍ عَرْضُ ما بَیْنَ اُذُنَیْهِ میلٌ ! . یَخْرُجُ وَمَعَهُ جَنَّهٌ وَنارٌ ، وَ جَبَلٌ مِنْ خُبْزٍ وَ نَهْرٌ مِنْ ماءٍ ! . أکْثَرُ أتْباعِهِ الیَهُودُ وَ النِّساءُ وَ الأعْرابُ . یَدْخُلُ آفاقَ الْأرضِ کُلَّها إلّا مَکَّهَ وَلا بَتَیْها وَ المَدینَهً وَ لا بَتَیْها فَإنَّهُما مُحَرَّمَتانِ عَلَیْهِ. »
« هان ای مردم! خداوند پیامبری را نفرستاده جز اینکه قوم خود را از دجال بیم داده است و خداوند او را برای زمان شما ذخیره کرده است. اگر کارهای او بر شما مشتبه شود، این هرگز مشتبه نشود که او کور است و پروردگارتان کور نیست. او برفراز مرکبی می آید که بین دو گوشش یک میل است. او خروج می کند درحالی که بهشت و جهنم را با خود یدک می کشد و کوهی از نان و رودخانه ای از آب را همراه خود حمل می کند. بیشتر پیروانش از یهودیان، زنان و بادیه نشینان است، به همه اقطار و اکناف جهان وارد می شود جز مکه و حوالی مکه و مدینه و حوالی مدینه که هر دو بر او حرام است.» (روزگار رهائی, ج2, ص1148 ,ح 1818 : المهدی , ص192 ؛ الزام الناصب , ص74 و صحیح بخاری , ج9 , ص60 – منتخب الأثر , ص572 : سنن ابن ماجه , ج2. )
« کسی که دجال را تکذیب کند کافر شده و کسی که مهدی علیه السلام را تکذیب کند کافر شده است » باورداشت مهدویت , ص60 , ح40 : البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان (ع) , ص170, باب 12 ,ح2 - روزگار رهائی , ج 2, ص 1159, ح1845 : الروض الانف ,ج2 ص431 و عقد الدرر , ص157. )
مکان خروج دجال
در باره محل خروج دجال مکانهای نسبتاً زیادی در احادیث و روایات مختلف نقل گردیده است که در برخی از آنها شهر خروج او دقیقاً مشخص شده و در برخی فقط اسم منطقه اش آمده و در برخی عنوان کلی مطرح شده است که برای شهرهائی از جمله: اصفهان , خراسان , سیستان , کرمان , دارس , حله , میسان احادیث و روایات بیشتری نقل شده است. شاید برخی از اختلافات مربوط به ناقلان احادیث و روایات باشد. سید جزائری در کتاب الأنوار النعمانیه گفته است: و اما دجال از حدیث شیخ صدوق دانستی از اصفهان خروج می کند و در اخبار بسیاری آمده که او از سیستان خروج می نماید و می شود این اخبار را به این صورت جمع کردکه مکررخروج خواهد داشت چنانکه احوال مختلفی دارد,لعنت خدا و فرشتگان و تمام مردمان بر او باد.
پیروان دجال
آنچه که در اکثر روایات در باب پیروان دجال تصدیق شده آن است که اکثر پیروانش را یهودیان تشکیل می دهند چنانکه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرموده اند:
« هفتاد هزار ترک یهود زنا زاده خواننده نوازنده بادیه نشین وزن از او پیروی می کنند به هرخرابه ای برسد می گوید گنجهایت را آشکار کن پس آنچه گنج دارد آشکارمی شود.»(روزگار رهائی ، ج2 ، ص1151 ،ح 1827 : الزام الناصب ، ص202 و 261 ؛ بحار الأنوار ، ج52 ، ص194 والملاحم و الفتن ،ص66).
کلام آخر درباره «دجال»
به نظر مىرسد که خروج دجال وفتنه او در جهان و کشته شدنش بهدستحضرت مهدى علیه السلام، نمودار و رمزى ازجنگ «نور» و «ظلمت» باشد. بیان دیگرى از مبارزه نیکى و بدى و پیروزى نهایى روشنى و خیر برتاریکى و شر که در فرهنگ ایران بهصورت هاى گوناگون مطرح است و در اقوام و ملل دیگر هم سابقه دارد. در اوستا کتاب مقدس زرتشتیان هماز جنگ اهریمن و اهورامزدا، گفتگوهاست و آیینمانویان هم براساس درگیرى دائمى نور و ظلمتپىریزى شده است.
به هر حال، روزى که دجال ظهورکند و جهان، پر از ظلم و ستم باشد، حضرت مهدى صاحبالزمان علیه السلاممىآید و ریشه ظلم و بیداد رابرمىکند و طومار دجال و دجالصفتان را در هم مىپیچد و آن هنگامى است که این آیه شریفه براىچندمین بار مصداق پیدا مىکند:
«وَقُلْ جَاء الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ کَانَ زَهُوقًا » (سوره اسراء آیه 81)
و به امتتبگو که رسول حق آمد وباطل را نابود ساخت که باطل خود لایقمحو و نابودى ابدى است.
و آن روزى است که وعده الهىتحقق پیدا کند: «وَنُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ » (سوره قصص آیه 5)
و ما اراده کردیم که بر آن طایفه ذلیل وضعیف در آن سرزمین منت گذارده و آنهارا پیشوایان خلق قرار دهیم و وارث ملک وجاه فرعونیان گردانیم.
